Πορντενόνε, Τζοβάννι Αντόνιο ντε Σάκις, ο επονομαζόμενος

(Pordenone Πορντενόνε 1483/84 – Φεράρα 1539). Ιταλός ζωγράφος. Διαμορφώθηκε μάλλον κοντά στον οπαδό του Μαντένια Τζανφραντσέσκο ντα Τολμέτσο και εργάστηκε ως βοηθός του Πελεγκρίνο ντι Σαν Ντανιέλε (Φεράρα 1508). Ταξίδεψε στη Βενετία και επηρεάστηκε βαθιά από την τοπική ζωγραφική, ιδιαίτερα από το χρώμα του Τζορτζιόνε, όπως φαίνεται στην Παναγία και Άγιοιτης Πινακοθήκης της Ακαδημίας της Βενετίας (1511) και στηνΠαναγία του Ελέουςτης μητρόπολης του Πορντενόνε (1515). Αλλά οι τοιχογραφίες της μητρόπολης του Τρεβίζο (που αποπερατώθηκαν το 1520) και κυρίως οι τοιχογραφίες της μητρόπολης της Κρεμόνα (1520 – 1524) μαρτυρούν μια καλλιτεχνική κατεύθυνση εντελώς διαφορετική, χαρακτηριστική για την προσωπική αντίληψη και επεξεργασία της ρωμαϊκής μνημειακής ζωγραφικής και την επίτευξη μιας υψηλής δραματικότητας και ενός έντονου δυναμισμού. Η τάση αυτή έκαμε τον Π. αντίπαλο του Τισιάνο μέσα στην ίδια τη Βενετία, όπου, επιστρέφοντας το 1527, δημιούργησε, εκτός από πολλές νωπογραφίες που έχουν χαθεί, τους θαυμάσιους Άγιο Χριστόφορο και Άγιο Μαρτίνοστην εκκλησία του Αγίου Ρόκκου (περί το 1530), που με τους φωτισμούς τους προμηνύουν τα έργα του Τιντορέτο. Ο Π. εργάστηκε πολύ σε διάφορες περιοχές της Ιταλίας και δημιούργησε τα καλύτερα έργα του στις εκκλησίες των φραγκισκανών της Κορτεματζόρε και της Παναγίας της Εξοχής στην Πιατσέντσα (1529-31)· τα έργα αυτά είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα, όχι μόνο γιατί προαναγγέλλουν τον Κορέτζιο, αλλά και για τον καινούργιο τρόπο απεικόνισης της πραγματικότητας, που θα ακολουθήσουν αργότερα και άλλοι καλλιτέχνες. Ο Άγιος Αντώνιος, λεπτομέρεια πίνακα του Ιταλού ζωγράφου Πορντενόνε. Πολλά έργα του καλλιτέχνη προαναγγέλουν τον Τιντορέτο. (Τρεβίζο, Δημοτικό Μουσείο).